In 'Door de ogen van...' laten we collega's aan het woord over een inclusie-topic dat onlangs in de actualiteit kwam. Deze maand geeft kersvers collega Stacey haar inzicht in het belang en de evolutie van de Pride door de jaren heen.
“Transpersonen en gender non-conforme mensen (zeker diegenen met een migratieachtergrond) hebben meer dan ooit bondgenootschap nodig uit alle hoeken. Tijdens Pride, en eigenlijk elke dag, mogen we dus vieren wat de beweging al heeft gebracht, strijden voor wat er nog ontbreekt en extra zorg dragen voor de meest kwetsbare leden in de gemeenschap.”
Op 20 mei is het terug zover. Met de slogan Protect the Protest wordt de Brussels Pride terug in het leven ingeroepen. Tijdens het jaarlijks event waar dansen en muziek gecombineerd worden met activisme luidt de boodschap: de strijd voor de rechten van de LGBTIQIA+ gemeenschap blijft relevant en belangrijk. Hoewel dit event veel enthousiasme opwekt bij mensen binnen en buiten de gemeenschap, baart het velen ook terecht zorgen. We zijn nog maar aan het begin van 2023 en er verschenen al meerdere negatieve en verontrustende nieuwsitems over de queer gemeenschap. Een Queer Iftar in Antwerpen werd afgelast wegens doodsbedreigingen, een drag queen voorleesuurtje in Brugge werd onderbroken door extreemrechts protest en de basisrechten van transpersonen liggen onder vuur in de VS.
Het is duidelijk dat de strijd voor gelijkwaardige participatie en inclusie van de queer gemeenschap vandaag nog steeds broodnodig is. Pride wordt gezien als een wapen in deze strijd, maar ook als een viering van de al verkregen rechten en een herdenking van de bekende Stonewall-rellen in New York in 1969. Tijdens die rellen vochten holebi’s, transpersonen en drag queens onbevreesd en samen voor gelijke rechten en een bevrijding van dagdagelijks geweld en stigma. Helaas bleef deze eenheid in strijd niet duren. Algauw ontstond er verdeling binnenin de bevrijdingsbeweging en werden bepaalde groepen en diens belangen onderaan de strijdagenda geplaatst.
Vandaag heerst die verdeling nog steeds. Onlangs verscheen op sociale media de hashtag: ‘gay, not queer’. Met dat statement willen bepaalde holebi-activisten zich distantiëren van het politiek geladen thema gender. Zo willen zij een onderscheid maken tussen homo’s, lesbiennes en biseksuelen enerzijds en trans- en non-binaire personen anderzijds. Volgens hen is dat een andere strijd en zouden die labels niet mogen worden geplakt aan de “originele” LGB. Verschillende belangenorganisaties keren zich ook publiekelijk tegen de ‘genderideologie’ uit angst om bepaalde rechten te verliezen.
In 1973 werd Sylvia Rivera, een Amerikaanse transgender activiste voor homo- en transgenderrechten, van het podium gejouwd tijdens de Pride in New York. Sylvia was een bekende drag queen van Venezolaanse en Puerto Ricaanse afkomst die zich vooral ontfermde over kwetsbare transstraatjongeren. Tijdens haar speech kaartte ze de hypocrisie van de Pride-beweging aan. Ze verweet de vooral witte, middenklasse homo’s en lesbiennes, zwarte en latin queer personen in de steek te laten. De meest kwetsbare groepen binnenin de queer gemeenschap werden bewust uitgesloten om de rechten van de meest heteronormatieve groepen niet in het gedrang te brengen. Het was namelijk één iets om homokoppels te laten participeren in het traditionele gezinsleven door hen trouwrecht te schenken en iets anders om te aanvaarden dat gender een maatschappelijke constructie is die eigenlijk fluïde is.
Het meest aanvaarde beeld van holebi’s is vandaag nog steeds bijvoorbeeld een lesbisch- of homokoppel waarbij de “genderrollen” heel dicht aansluiten bij die van het traditioneel kerngezin.
Vandaag de dag is het beeld van Pride en de bevrijdingsbeweging in het Westen ook vaak nog heel wit en zelfs heteronormatief. Dat wil zeggen dat het meest aanvaarde beeld van holebi’s nog steeds bijvoorbeeld een lesbisch- of homokoppel is waarbij de “genderrollen” heel dicht aansluiten bij die van het traditioneel kerngezin. Een man in een jurk of iemand van wie hun gender niet meteen herkenbaar is, zijn beelden die we nog te weinig vertegenwoordigd zien en die ook het minst maatschappelijk aanvaard zijn. Haal hier het kruispuntdenken bij en dan valt het op dat mensen van kleur, vluchtelingen, mensen met een handicap, enz. ook zwaar ondervertegenwoordigd zijn binnenin de queer gemeenschap.
Een beweging die al jaren strijdt voor inclusie slaagt er dus eigenlijk niet in om iedereen gelijkwaardig te behandelen en te vertegenwoordigen. Dat is niet alleen jammer, maar ook gevaarlijk want die groepen zijn vaak de meest kwetsbare en het vaakst het doelwit van geweld. Daarnaast komen hun rechten tegenwoordig het meest ter discussie in politieke debatten. Stilte of onpartijdigheid vanuit bepaalde geprivilegieerde hoeken van de LGBTQIA+ beweging werkt dit dan ook alleen maar in de hand.
Ik hoop dus dat wie dit jaar wil deelnemen aan Pride hier af en toe bij stilstaat. Transpersonen en gender non-conforme mensen (zeker diegenen met migratieachtergrond) hebben meer dan ooit bondgenootschap nodig uit alle hoeken. Tijdens Pride, en eigenlijk elke dag, mogen we dus vieren wat de beweging al heeft gebracht, strijden voor wat er nog ontbreekt en extra zorg dragen voor de meest kwetsbare leden in de gemeenschap.