Bij Bond Beter Leefmilieu zijn ze zich ervan bewust dat ze als organisatie diverser moeten worden om het bredere publiek te bereiken. Geen makkelijke opdracht, beseffen ze wel. Met zeven acties gaan ze aan de slag voor een inclusievere werkplek. “De volgende stap is heel veel kleine stapjes blijven zetten.” Het kernwoord daarbij is openheid, en die openheid gaat hand in hand met respect voor diversiteit. Het gaat om het omarmen van verschillen.
Bond Beter Leefmilieu bestaat meer dan vijftig jaar en verenigt natuur- en milieuorganisaties in Vlaanderen. De organisatie behartigt de belangen van haar vele ledenorganisaties. Verder zetten ze projecten op touw die mensen inspireren om duurzamer te leven, wonen en werken.
Ingrid Hui-Ying Huang is administratief medewerker en preventieadviseur interne dienst bij Bond Beter Leefmilieu. Ze neemt ook de stage- en vrijwilligerswerking voor haar rekening. Een drietal jaar geleden kozen ze bij Bond Beter Leefmilieu heel bewust om meer in te zetten op diversiteit en inclusie, onder begeleiding van Actiris. Ingrid is de trekker van het diversiteitsplan. Een heel concrete actie binnen haar takenpakket als preventieadviseur is o.a. de realisatie van een inclusief onthaaltraject waarin ze aandacht besteedt aan antidiscriminatie en microagressies op de werkvloer.
Miranda Vankerk is zakelijk directeur en coördinator ondersteunende diensten, waar ook Ingrid deel van uitmaakt.
Miranda licht toe: “Enkele jaren geleden hebben we doelbewust diversiteit en inclusie geïntegreerd in onze werking. Dat is essentieel voor de transitie naar een duurzame samenleving. Na het verzamelen van inclusieve ervaringen binnen onze eigen organisatie, willen we vervolgens dit beleid uitbreiden naar onze leden. We zijn overtuigd dat we zelf een diverse en inclusieve organisatie moeten worden om onze ambitie te realiseren.”
Een duurzame samenleving
Bond Beter Leefmilieu wil evolueren naar een wereld waarin iedereen goed en gezond leeft, zonder te wegen op de natuur, het milieu en het klimaat. “Natuurlijk is dat een gezamenlijke inspanning die we allemaal moeten leveren. Aan de andere kant valt op dat het overheidsbeleid vaak nog steeds gericht is op de happy few. Renovaties en de overstap naar elektrische voertuigen bijvoorbeeld brengen aanzienlijke kosten met zich mee. Onze beleidsmakers moeten erover waken dat de genomen maatregelen breed toegankelijk en financieel haalbaar zijn voor iedereen”, licht Miranda toe.
“Uit onderzoeken blijkt ook vaak dat de minder welvarende klasse doorgaans minder uitstoot veroorzaakt, maar wel zwaar getroffen wordt door de gevolgen. De lagere inkomensgroepen wonen vaak in stedelijke gebieden met een verhoogde luchtvervuiling, terwijl ze daar zelf minder aan bijdragen. Een complexe en uitdagende situatie, die ik nu kort probeer te schetsen, maar het is wel de brede problematiek waarin we werken.”
Bond Beter Leefmilieu is een geëngageerde, ruimdenkende en sociaal bewogen organisatie. Diversiteit en inclusie zijn altijd al kernwaarden geweest. Miranda verduidelijkt: “We erkennen dat er duidelijk een versnelling nodig is, en dat we nog veel moeten leren. Momenteel zijn we geen diverse organisatie. Helaas blijft de milieu- en natuursector een nichesector, waar het moeilijk is om een wijd publiek te motiveren en te betrekken. Als we niet diverser worden als organisatie, breken we ook niet uit naar het bredere publiek.”
Bewustmaking
Ingrid vult aan: “Samen met Actiris hebben we zeven acties opgesteld: rekruteringskanalen analyseren en uitbreiden; vacatureteksten herformuleren; een antidiscriminatiebeleid uitwerken; een vertrouwenspersoon opleiden; teambuildings organiseren; reflectiesessies rond diversiteit houden; de interne en externe communicatie versterken.”
“De voornaamste pijlers daarbij zijn bewustmaking en werving. We hebben specifiek twee identiteitskenmerken als focus genomen, namelijk afkomst en handicap."
“Onze werkgroep diversiteit is een evenwichtige groep die met de zeven acties aan de slag gaat. Uit elk team is een vertegenwoordiger afgevaardigd. Door verschillende workshops te linken aan de acties is het ganse team betrokken”, licht Ingrid toe.
Door niet top-down te werken maar te peilen naar de belangrijkste thema’s onder de medewerkers, slaagde Bond Beter Leefmilieu erin een organisatiebrede betrokkenheid te creëren. De genomen acties hebben echter (nog) niet overal tot het gewenste effect geleid.
Uitdragen van bewustwording naar de ledenorganisaties
Miranda licht toe: “Ons netwerkteam ondersteunt onze leden, specifiek gericht op bewustwording en vorming, waarbij de coördinator nauw betrokken is. Het feit dat we zelf betrokken partij zijn, heeft geleid tot inzichten. Dat zijn waardevolle leermomenten. We wachten niet tot we over de ganse lijn succes boeken. Het verhaal van onze reis en de obstakels die we tegenkomen, biedt veel leermogelijkheden. Het netwerkteam en communicatieteam hebben al deze inzichten opgenomen in hun jaarprogramma's. Ze werken gelijktijdig aan het testen en implementeren van onze verworven kennis.”
Ingrid illustreert met een voorbeeld: “Ons netwerkteam organiseert jaarlijks een sectordag. Het thema van vorig jaar draaide rond diversiteit. Samen met de leden namen we deel aan diverse workshops over dit onderwerp. Daarnaast houden we elk jaar een netwerkevent, Connect2Change. Meestal komen de sprekers van universiteiten of verschillende instellingen. Deze keer waren er sprekers van burgerorganisaties en vertegenwoordigden ze verschillende leeftijdsgroepen. De diversiteit is nu duidelijk zichtbaar in ons jaarlijks netwerkevenement. Dankzij het diversiteitsplan en de gezamenlijke inspanningen van de hele organisatie op een participatieve wijze.”
Monitoring
Het project met Actiris is nu afgerond, dus tijd voor een nieuw evaluatiemoment. Bij Bond Beter Leefmilieu evalueerden ze en cours de route met de werkgroep diversiteit de concrete acties. Miranda stelt: "Wat is onze volgende stap? Om dat te bepalen, zal de werkgroep niet alleen beslissen. We gaan effectief terug naar de bredere groep medewerkers voor een evaluatie. Graag horen we waar we ons op richten en welke doelen realistisch zijn om samen aan te werken.”
Kwaliteit staat voorop: liever een paar kleine dingen uitmuntend dan veel dingen halfslachtig vanwege tijdgebrek. “Het vergt een zorgvuldige afweging om te bepalen welke zaken prioritair zijn. Dat proces doorlopen we gezamenlijk. Eerst bekijken we of er voldoende tijd en ruimte is. Nadat we de relevante thema's hebben besproken, kunnen we overwegen om een tweede plan bij Actiris in te dienen.”
Openhartigheid
“Bij Bond Beter Leefmilieu draait diversiteit en inclusie om het gevoel van je thuis te voelen”, aldus Ingrid. Voor de organisatie betekent dat ook de bereidheid om zowel intern als extern een zeer divers publiek te ondersteunen, open te staan voor verschillende perspectieven en actief samen te werken. Het is belangrijk om elke keer de reflex te hebben: er bestaat niet slechts één standpunt of benadering. Het kernwoord hier is openheid, en die openheid gaat hand in hand met respect voor diversiteit. Het gaat om het omarmen van verschillen.
“Hoewel er sprake is van openheid, verloopt het proces helaas trager dan gehoopt. Ik had persoonlijk hoge verwachtingen en heb de uitdagingen en vertragingen van zo'n proces onderschat. Het is positief dat we ons daar nu bewust van zijn en lessen eruit hebben getrokken”, zegt Miranda.
“We hebben ingezet op laagdrempelige vacatureteksten en gekozen voor andere wervingskanalen. Zo hoopten we een diverser publiek aan te trekken. Maar tot onze verbazing bleef de respons minimaal. Onze inzet, acties en bewustwording hebben zeker impact gehad, maar als je kijkt naar meetbare resultaten, blijven die achter. De weg naar succes is langer dan we aanvankelijk dachten. Toch blijven we stappen voorwaarts zetten.”
Organisaties leveren vaak intern heel wat inspanningen en werken daarbij aan bewustwording. Misschien wordt het toch tijd om eens andere manieren te exploreren om in contact te komen met de doelgroepen die ze willen bereiken? Miranda suggereert: “Connecteren met de doelgroepen betekent persoonlijk contact leggen: samen aan tafel zitten en praten. Niet de zoveelste standaardworkshop waar gelijkgestemden dezelfde tips doornemen. Het is tijd voor een andere aanpak. Het is tijd voor echte ontmoetingen op de werkvloer.”
Bij Bond Beter Leefmilieu zijn ze zich bewust van dat inzicht. Momenteel ontbreekt het hen aan specifieke connecties in hun netwerk die hen kunnen ondersteunen om bepaalde groepen te bereiken. Die ontbrekende schakel proberen ze te vinden. Hoe kunnen ze het gesprek aangaan? In het kader van het renovatiebeleid zijn de eerste stappen gezet en wordt er samengewerkt met armoedeorganisaties.
Draagkracht
Als organisatie heb je uiteraard draagkracht nodig om in te zetten op diversiteit en inclusie. Zowel Miranda als Ingrid waren vanaf de start positief verrast door de mate van medewerking en bereidwilligheid onder de medewerkers. Het kost veel meer tijd om resultaten te boeken, maar het vinden van medestanders verliep verrassend vlot. De collega’s waren snel overtuigd van het belang van een inclusieve werkvloer.
De ontwikkeling en uitvoering van het diversiteits- en inclusiebeleid is bij Bond Beter Leefmilieu als een bottom-upproces van start gegaan. Het proces vraagt veel zelfreflectie en de bereidheid om kritisch naar jezelf te kijken, ook op gebieden waar verbetering mogelijk is. Dat vereist een zekere moed. De eerste vraag luidt: “Zijn we bereid om ons kwetsbaar op te stellen en kritisch naar onszelf te kijken”?